Op 15 september gingen 15.000 mensen de straat op om in Amsterdam duidelijk te maken dat actie tegen de wooncrisis voor huurders een bare noodzaak is. Nieuwe protesten zijn aangekondigd in Rotterdam en Den Haag. Huurders eisen echte verandering om een einde te maken aan de wooncrisis.
De Federatie HCS steunt deze protesten en is één van de initiatiefnemers van het woonmanifest. Dit manifest is voortgekomen uit een samenwerking tussen het Woonprotest en Woonopstand, een brede coalitie van actiegroepen en maatschappelijke organisaties die zich inzetten voor de belangen van huurders.
De wooncrisis treft iedereen en samen eisen wij verandering.
Het woonmanifest
Wij eisen echte verandering: van woningmarkt naar woonrecht!
Tientallen actiegroepen en maatschappelijke organisaties die het Woonprotest en de Woonopstand organiseren of steunen slaan de handen ineen. De politiek heeft de wooncrisis volledig uit de hand laten lopen. Wij roepen met dit manifest de Tweede Kamer en formerende partijen op om onmiddellijk werk te maken van oplossingen voor de wooncrisis. Het is nu tijd voor een fundamenteel andere visie op huisvesting, die mens weer boven markt stelt.
Het probleem
De beschikbaarheid en betaalbaarheid van huisvesting staan zwaar onder druk. Het aantal dakloze mensen is in tien jaar verdubbeld en de woningnood is geëxplodeerd. Mensen met lage inkomens worden geraakt doordat sociale huurwoningen op grote schaal worden verkocht, geliberaliseerd of gesloopt. Vooral voor mensen met een beperking, ouderen, jongeren en starters is er een tekort aan betaalbare woningen. Terwijl sociaal huren wordt gemarginaliseerd, is de vrijehuursector duur en onzeker geworden, waardoor nu ook middeninkomens tussen wal en schip vallen. Meer dan 800.000 huishoudens houden na het betalen van de huur te weinig geld over voor dagelijkse uitgaven. Nadat het huren verder is geflexibiliseerd wonen veel mensen noodgedwongen tijdelijk of onzeker: voor velen is woononzekerheid de norm geworden. Elk jaar weer zien we een groep (internationale) studenten die aan de start van het studiejaar dakloos zijn. De sociale ongelijkheid tussen huurders en woningeigenaren neemt nog steeds enorm toe, door de onevenredige voordelen die huiseigenaren genieten. Bovendien drijven financiële voordelen voor kopers en woningeigenaren de huizenprijzen enorm op, waardoor een eigen woning voor velen inmiddels onbereikbaar is geworden of mensen vastzitten aan torenhoge hypotheken.
Daar komt bij dat veel mensen slachtoffer zijn van discriminatie en uitsluiting door verhuurders en makelaars, maar ook door gemeenten die discriminerend beleid zoals de Rotterdamwet toepassen. Minder kapitaalkrachtige groepen worden verdrongen uit hun buurt en stad door gentrificatiebeleid van gemeenten, waardoor goedkope woningen verdwijnen en worden vervangen door duurdere woningen. Veel gemeenten zijn niet in staat statushouders waar ze verantwoordelijk voor zijn te huisvesten waardoor ze onnodig lang in AZC’s moeten wonen. Arbeidsmigranten, met en zonder de juiste documenten, zijn door het gebrek aan stabiele huisvesting slachtoffer van uitbuitingspraktijken. Met name de uitbuiting van ongedocumenteerde gezinnen, alleenstaande ongedocumenteerde moeders en vrouwen is onzichtbaar en hun situatie is vaak zeer precair. De Wet kraken en leegstand functioneert niet en heeft enkel mensen in precaire woonsituaties geduwd of gecriminaliseerd, terwijl huizenbezitters die leegstand creëren vrij spel hebben. Tegelijkertijd slaan beleggers en speculanten hun slag: voor hen zijn woningen handelswaar. Huisvesting is wereldwijd de veiligste investering geworden voor wie snel en makkelijk winst wil maken.
Dit alles is het gevolg van bewust politiek beleid op lokaal en nationaal niveau. In enkele decennia is beleid gericht op volkshuisvesting verworden tot beleid dat vooral de woningmarkt faciliteert. De marktwerking is doorgeslagen en steeds meer mensen voelen de negatieve gevolgen van de financialisering van huisvesting.
Wij eisen een radicaal andere visie op huisvesting
Huisvesting is een eerste levensbehoefte en een grondrecht. Het recht op huisvesting is vastgelegd in de Grondwet en de overheid heeft zich gecommitteerd aan dit mensenrecht via diverse internationale verdragen. Het woonbeleid moet gericht zijn op het verwezenlijken van dat grondrecht. Dat betekent concreet dat het woonbeleid gericht moet zijn op het realiseren en garanderen van voldoende, betaalbare en goede woningen, op het voorkomen van dakloosheid en huisuitzettingen, op het bewaken van gelijke toegang tot huisvesting en geschikte huisvesting voor mensen met een beperking en ouderen, op woonzekerheid voor iedereen, en op zeggenschap voor bewoners over hun woning en leefomgeving.
Afschaffing van de verhuurderheffing zorgt ervoor dat woningcorporaties weer kunnen bouwen en investeren in onderhoud en verduurzaming. Naast meer nieuwbouw moet veel meer werk gemaakt worden van het ombouwen van bestaande lege panden naar woonruimte. Marktwerking en financialisering van huisvesting moeten worden ingeperkt, omdat zij momenteel de beschikbaarheid, betaalbaarheid, toegankelijkheid en woonzekerheid bedreigen. Malafide verhuurders moeten worden aangepakt.
Een ander woonbeleid dat het recht op huisvesting centraal zet vereist in de eerste plaats een overheid die weer de regie neemt over huisvesting in plaats van het grotendeels aan de markt over te laten. Veel verantwoordelijkheden voor huisvesting liggen bij de regio’s en gemeenten, maar het Rijk moet te allen tijde verantwoordelijk zijn voor het waarborgen van het fundamentele recht op wonen op nationaal, regionaal en lokaal niveau. Een eerste voorwaarde voor het oplossen van de wooncrisis is dan ook: breng het ministerie van Volkshuisvesting terug dat zich uitsluitend bezighoudt met beleid dat is gericht op het verwezenlijken van het recht op huisvesting.
Om het grondrecht op huisvesting te verwezenlijken zijn de volgende maatregelen noodzakelijk.
Wij eisen
1. Maak het bestrijden van (dreigende) dakloosheid topprioriteit
Behandel dakloosheid als huisvestingsprobleem, zet fors in op het voorkomen van dakloosheid en huisuitzettingen, en zorg voor snelle huisvesting van mensen die toch dakloos raken.
2. Zorg voor breed toegankelijke volkshuisvesting
Voor lagere én middeninkomens. Stop de afbraak van de sociale sector, schaf de verhuurderheffing af, en investeer vanuit het rijk minstens 4 miljard per jaar extra in betaalbare woningen, verduurzaming, en leefbare wijken.
3. Garandeer betaalbaarheid
Reguleer huurprijzen óók in de vrije sector, maak het puntenstelsel algemeen bindend en haal de WOZ-waarde uit de puntentelling. Herzie alle belastingmaatregelen die de koopprijzen opdrijven. Belast vermogen zwaarder en inkomen uit werk minder.
4. Garandeer woonzekerheid
Maak vaste huurcontracten en permanente huisvesting weer de norm. Schaf tijdelijke huurcontracten af en bied goede huur(prijs)bescherming voor alle huurders.
5. Verklein de woonongelijkheid tussen koop en huur
Behandel eigenwoningbezit en huren als gelijkwaardig. Stop met onevenredige financiële voordelen voor woningeigenaren, bouw de hypotheekrenteaftrek versneld af.
6. Bewaak de gelijke toegang tot huisvesting
Stop met uitsluiting op grond van inkomen (Rotterdamwet, gentrificatiebeleid), garandeer voldoende betaalbare woningen voor mensen met een beperking en ouderen, zorg voor een stevige aanpak van discriminatie door verhuurders en makelaars.
7. Geef burgers gelijkwaardige inspraak
Democratiseer besluitvorming over grond, vastgoed en woonomgeving, geef bewoners zeggenschap, faciliteer coöperatieve woonvormen.
8. Dam de financialisering van huisvesting in
Schaf onevenredige financiële voordelen voor investeerders af, belast huurinkomsten eerlijk, en zet de opkoopbescherming breed in.
9. Geef malafide verhuurders en makelaars geen kans
Registreer en monitor verhuur, investeer in de Huurcommissie en in lokale huurteams, voer een verhuurdersvergunning in, verhoog de handhavingscapaciteit en bestraf misstanden.
10. Pak leegstand stevig aan
Als huizen leegstaan terwijl zoveel mensen geen huis hebben is kraken legitiem en logisch. Het kraakverbod moet daarom worden afgeschaft.
Dit woonmanifest is een initiatief van:
Actiegroep de Noordas
Aktiegroep Oude Westen
Amsterdam City Rights
Bewonerscommissie Behoud Pompenburg
Bewonerscommissie Uitermaas
Bewonersgroep Tweebosbuurt
Bond Precaire Woonvormen
Bureau Straatjurist
Burgerinitiatief Wonen Is Een Recht!
Doorbraak
Federatie Huurders Commerciële Sector
Het Rotterdams Woongenootschap
Huurdersvereniging Amsterdam-centrum
Huurdersvereniging Amsterdam de Pijp
Huurdersvereniging Huurdersbelang Zuid
Huurdersvereniging Oud West
Niet te Koop
Recht op de stad
ReTakeThe.City
Shelter Our Students
Stad in de maak
Straatadvocaten Basisberaad Rotterdam
Unie Van en Voor de Wielewaalers
Verdedig Noord
VrijCoop
WBVG (Woningbouwvereniging Gelderland)
Werkgroep Gelijke Behandeling Volkshuisvesting
Wij weigeren de huurverhoging
Woonbond
Wooncoöperatie Het Nieuwe Bajesdorp
Woonopstand
Woonprotest
