Volledige tekst Financieel Dagblad 11-6-2024

Eind deze maand praat de Europese Commissie met de lidstaten over soepelere staatssteunregels
voor de bouw van middenhuurwoningen. De Jonge hoopt dat de afzwaaiende Commissie daar nog
een besluit over kan nemen, zodat de komende jaren in Nederland meer van dit soort woningen
gebouwd kunnen worden. Het zijn woningen met een maximale huur van €1235 euro per maand
voor nieuwbouw — mits de Wet betaalbare huur er komt, die deze grens voorschrijft.
Met goedkopere, door de staat gegarandeerde leningen, kunnen corporaties 67.000 van zulke
woningen bouwen, in plaats van 26.000. Dat heeft de koepel van woningbouwcorporaties Aedes
voorgerekend.

Oude traditie
Ook de formerende partijen PVV, VVD, NSC en BBB zetten in hun hoofdlijnenakkoord van half mei in
op versoepeling van de Europese regels, zodat woningcorporaties een ‘grotere rol’ kunnen spelen bij
de bouw van middenhuurwoningen. Dat moet helpen om de woningbouw, net als het demissionair
kabinet wilde, op te schroeven naar 100.000 nieuwe woningen per jaar.
Die Europese regels voor een Dienst van Algemeen Economisch Belang (DAEB) schrijven voor dat
landen alleen staatssteun mogen geven als de markt een taak van publiek belang niet of niet
voldoende uitvoert. In Nederland is in 2012 — na een stevige aanvaring met Brussel — gekozen om
dat domein op de markt voor huurwoningen af te bakenen met een inkomensgrens. Voor een
meerpersoonshuishouden is dat dit jaar €52.671. Wie meer verdient, komt niet in aanmerking voor
een sociale huurwoning.
‘Het is pas van de laatste jaren dat dat de socialehuursector zich echt richt op lage inkomens’, zegt
minister De Jonge. Dat is volgens hem ‘echt bewust beleid geweest’ van een jaar of tien geleden.
Maar op de overspannen markt zijn er te weinig huurwoningen voor de groep die net te veel verdient voor sociale huur en te weinig om te kunnen kopen. ‘Voorheen kon ook de verpleegkundige
en de politieagent prima terecht in de corporatiesector en had je daardoor bovendien meer
gemengde wijken.’ Die oude traditie zou wat de minister betreft weer in ere hersteld moeten
worden.

Woningnood
Voorwaarde om als overheid staatssteun aan middenhuur te mogen geven, is dat er sprake is van
marktfalen en dat dit speelt in meerdere Europese landen. Nederland trekt daarom in de lobby
samen op met Duitsland, België, Luxemburg, Portugal, Slowakije en Spanje. De Jonge put ook hoop
uit een rapport van de Italiaanse oud-premier Enrico Letta. Die ziet de woningnood in veel Europese
landen als een belemmering voor het functioneren van de interne markt.
Er zijn meerdere manieren waarop de Nederlandse overheid, als de Europese regels wijzigen, de
bouw van betaalbare woningen zou kunnen stimuleren, schreef de minister vorige week aan de
Tweede Kamer. Bijvoorbeeld door het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) ook in te zetten
voor de bouw van middenhuurwoningen. Nu mag dat vanwege de DAEB-regels alleen voor sociale
huur.
Het WSW staat garant voor leningen, en dankzij die garantie kunnen corporaties lenen tegen lagere
rentes dan commerciële partijen. De staat dient als uiterste achtervang. Om concurrentievervalsing
te voorkomen, mogen corporaties nu voor duurdere huurwoningen geen beroep doen op het WSW.
Als dat verandert, zullen ook commerciële partijen om overheidsgaranties vragen. In een eerdere
brief noemde De Jonge een apart fonds voor hen ook als optie, of gerichte projectsubsidies.

Niet voldoende
Versoepeling van de staatssteunregels zal overigens niet voldoende zijn om het aantal
nieuwbouwwoningen in Nederland fors omhoog te krijgen. Corporaties en projectontwikkelaars
lopen ook tegen andere belemmeringen dan financiële aan, zoals een gebrek aan bouwlocaties, en
slepende procedures. Illustratief is dat de corporaties ook met WSW-garanties in de
sociale huursector de afgelopen jaren minder bouwden dan de bedoeling was, circa 15.000 in plaats
van 30.000 woningen per jaar.
De brief van De Jonge aan de Tweede Kamer komt vlak voor de behandeling van de Wet betaalbare
huur in de Eerste Kamer, volgende week dinsdag. De minister legt geen rechtstreeks verband met de
staatssteundiscussie, maar regulering van de huren en staatsteun zijn volgens hem wel allebei nodig,
vanwege het falen van de markt. ‘Ik denk dat het heel erg helpend is om tegen lagere percentages te
kunnen lenen, om meer in die middenhuur te kunnen investeren’, zegt hij. ‘Zo beschermen we
mensen met een middeninkomen pas echt op de woningmarkt.’