In opdracht van kartelwaakhond Autoriteit Consument & Markt (ACM) deed hoogleraar gebiedsontwikkeling aan de Radboud Universiteit Erwin van der Krabben onderzoek. Hij spreekt over ‘marktfalen’. 

Een kleine groep projectontwikkelaars heeft veel macht doordat ze vooruitkijkend naar te verwachten woningbouwbehoeften strategisch grond opkopen. Die eigenaren kunnen met hun grondprijzen en met het strategisch druppelsgewijs in verkoop brengen van grond, de bouwplannen van gemeenten maken of breken. Dat is, bij de huidige krapte door bouwachterstand van 100 duizenden woningen natuurlijk zorgelijk.

Vertragend grondbeleid
Het vakblad Stadszaken schrijft: “In sommige gevallen is er sprake van strategisch vertragend grondbeleid. Deze strategie is niet gericht op het zo snel mogelijk ontwikkelen van woningbouw. Er zijn momenteel amper juridische middelen om marktpartijen tot sneller bouwen te dwingen (…).”

Grond is namelijk van groot belang bij de wooncrisis, door het gegeven dat je om te bouwen simpelweg over geschikte grond moet beschikken. Stroperige planologische procedures en een gebrek aan plancapaciteit zijn daarbij flessenhalzen, maar in het huidige systeem kan een gemeente die haar planologische zaakjes wel op orde heeft alsnog weinig doen met een onwelwillende grondeigenaar, benadrukt het rapport. Daardoor wachten circa 100.000 woningen op bouw” (Stadszaken, 17/11/21).

Marktfalen
Op 19 juli 2022 waarschuwde de belangenbehartiger van projectontwikkelaars en grondspeculanten NEPROM de Woonminister in een brief voor de effecten van het invoeren van huurprijsregulering in de vrije sector. De regulering  “is een grote bedreiging voor de gezamenlijke ambities”. De waarschuwing van de ACM over marktfalen als oorzaak van vertragingen laat de NEPROM ongenoemd.
https://www.acm.nl/sites/default/files/documents/de-werking-van-de-grondmarkt.pdf